غم و شادی از منظر اسلام
غم و غصه از گرفتاری و مصیبت و بلا به وجود می‌آید و در قرآن کریم و احادیث پیامبر و ائمه معصومین(علیه السلام) به کرات راه‌های مقابله با آنها ذکر شده و بر خلاف عقیده عده‌ای مغرض که دین اسلام را دین غم و غصه می‌دانند، اسلام شادی حقیقی و شعف واقعی و پایدار را برای مؤمنین می‌خواهد.
در دنیای ماشینی و پیشرفته امروزی واژه‌های استرس، اضطراب، پوچی، ناامیدی و به تبع آنها غم و غصه دیگر واژه‌های نامانوسی نیستند. روزانه هزاران نفر در سراسر جهان به دلیل مشکلات روانی راهی تیمارستان‌ها می‌شوند و به همین تعداد نیز خودکشی می‌کنند و تعداد بسیار زیادی از مردم جوامع مختلف دارای بیماری‌های روحی خفیف و افسردگی هستند که هرگز به پزشک مراجعه نکرده‌اند و در آمارهای رسمی به حساب نمی‌آیند.
در کشور ایران نیز هر از چندگاهی در روزنامه‌ها می‌خوانیم که چند درصد از جوانان به بیماری افسردگی دچارند یا در زندگی امید و هدفی ندارند البته این آمار در ایران نسبت به جوامع غربی کمتر است.
خوشبختانه اسلام دینی است که در هیچ‌یک از امور زندگی، مردم را از راهنمایی خود محروم نکرده است و دلیل عمده استرس‌ها، یاس‌ها و غم‌ها در زمان کنونی رعایت نکردن دستورات اسلام و شیوه مسلمانی ماست.
غم و غصه از گرفتاری و مصیبت و بلا به وجود می‌آید و در قرآن کریم و احادیث پیامبر و ائمه معصومین(علیه السلام) به کرات راه‌های مقابله با آنها ذکر شده و بر خلاف عقیده عده‌ای مغرض که دین اسلام را دین غم و غصه می‌دانند، اسلام شادی حقیقی و شعف واقعی و پایدار را برای مؤمنین می‌خواهد.
قرآن برای رهایی از اندوه راهکارهایی را بیان می‌کند که انسان با عمل به آنها می‌تواند از اندوه دنیا و آخرت رهایی یابد از مهم‌ترین این راه‌ها می‌توان به توجه به خدا، ایمان به قضا و قدر الهی، توجه به عزت خدا و توانایی مطلق او، توجه به علم و دانش او، توجه به معاد و آخرت، توجه به برتری مؤمنان بر کافران و امداد غیبی او، دوستی خدا، سنت‌های الهی و مانند آن که در حوزه بینشی جای دارند اشاره کرد.
خداوند در آیه ۲۳ سوره حدید می‌فرماید: «لکیلا تاسوا علی مافاتکم و لا تفرحوا بما اتیکم» (تا هرگز از آنچه از دستتان می‌رود غمگین نشوید و به آنچه به شما می‌رسد خوشحالی نکنید)
از امام صادق(علیه السلام) سؤال شد حد زهد در دنیا چیست؟ فرمودند حد زهد را خداوند در آیه ۲۳ سوره حدید در کتابش بیان کرده است.
آیت‌الله طباطبایی در تفسیر این قسمت از آیه ۲۳ سوره حدید فرموده‌اند: انسان اگر یقین کند که آنچه از او فوت شده باید می‌شد و ممکن نبود فوت نشود و آنچه عایدش گشته باید می‌شد و ممکن نبود که نشود، چنین کسی نه در هنگام فوت نعمت خیلی غصه می‌خورد و نه در هنگام آمدن نعمت خوشحال و مغرور می‌شود.
آیا واقعا ما به عنوان یک مسلمان این نکته را در زندگی رعایت می‌کنیم؟ تا به حال بسیار شنیده‌ایم که فلان تاجر به دلیل ورـشکسته شدن سکته کرده یا روانی شده است یا خودمان به دلیل ضررهای مالی اندک ساعت‌ها غصه و اندوه می‌خوریم و روزهای نیک حیات را که از بزرگ‌ترین نعمات خداوند است هدر می‌دهیم. در نهج‌البلاغه در روایتی آمده است که امام علی (علیه السلام) به اشعث بن قیس در مصیبت مرگ فرزندش اینگونه تسلیت گفت: «یاچون مردان بزرگوار شکیبا و یا چون چهارپایان بی‌تفاوت باش»
از این کلام مولا علی(علیه السلام) کاملا واضح است که ایشان غم و غصه خوردن در هنگام مصائب را توصیه نکردند و دعوت به صبر و شکیبایی در حد توان و دعوت به بی‌تفاوتی در صورتی که توانایی صبر را نداشتیم کرده‌اند.
البته ذکر این نکته ضروری است که صبر بر بلاها و مصیبت‌های دنیوی پاداش اخروی فراوانی دارد و چه بسا وجود بلا و مصیبت در زندگی مؤمنین جهت تکفیر و شستن آلودگی‌ها باشد، امیرالمؤمنین علی(علیه السلام)در بیانی دیگر فرموده‌اند: هرگز نعمتی تغییر نمی‌کند و نه زندگی خوشی به ناخوشی تبدیل می‌شود مگر به واسطه گناهانی که مردم مرتکب می‌شوند.
خداوند به بندگان خود ستم روا نمی‌دارد و اگر آنها قبل از نزول بلا به دعا بپردازند بلا نازل نخواهد شد و اگر بلا نازل شود و نعمت‌ها از بین بروند در صورتیکه پناه به خدا برند و با نیت پاک او را بخوانند و سستی نورزند و اسراف نکنند، خداوند هر نعمت از دست رفته را به آنها برمی‌گرداند.
مؤمن در سختی‌ها آرام در ناگواری‌ها بردبار و در خوشی‌ها سپاس‌گزار است.
علاوه بر مطالب ذکر شده از قرآن و نهج‌البلاغه در اشعار بسیاری از شاعران ایرانی دعوت به شادی و دوری از غم و غصه دیده می‌شود که از این دست می‌توان به اشعار خیام، سعدی و شیخ بهایی اشاره کرد.
پس با وجود خداوندی روزی‌رسان، پیامبر و امامانی بزرگوار که در هنگام نیاز با توسل به آنها تسلی خاطر پیدا می‌کنیم، آیا منطقی خواهد بود که مسلمان غمگین شود؟
منابع: قرآن کریم
تفسیر المیزان
نهج‌البلاغه
تهیه و تنظیم: احسان احمدی‌نایینی
خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)
سایت شیعه نیوز
