درباره آیه تطهیر و نزول آن در شأن خمسه طیبه نوشتجات متعددی هست که این حقیقت را در جمله بدیهیات قرار داده است. اما گاهی شبهه پردازان بی اطلاع سخنی می‌پراکنند و سنگی در چاه می‌اندازند که تذکر برخی نکات (هر چند بدیهی) را لازم می‌کند.
متن زیر در باب آیه تطهیر، آن هم با استناد به کتب مخالفین ولایت اهل بیت و طهارت آنها، تهیه شده است. به عبارت دیگر روایات متن زیر از کتب صحاح و سنن اهل سنت است.
چه کسانی اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌باشند؟
إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا (احزاب / ۳۴)
باید دید که اهل بیت، به چه کسانی گفته می‌شود و در این آیه مبارکه چه کسانی از آن اراده شده است؟
از نظر لغت، اهل بیت به عشیره و اقربای انسان اطلاق می‌شود، ولی مسلّماً مراد از آیه، جمیع اقربای پیامبر نیست ؛ زیرا در بین آنان حتی افراد مشرک مثل ابولهب ها وجود داشتند که یقیناً آیه مبارکه شامل آنان نخواهد شد.
پس باید برای شناختن اهل بیت، یعنی کسانی که در این آیه مبارکه، مطهر معرّفی شده اند، به روایاتی که در تفسیر آیه وارد شده است مراجعه کرد.
و اینک چند روایت:
((ابن عبدالبرّ شافعی)) میگوید:
وقتی آیه مبارکه تطهیر نازل شد، پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فاطمه، علی، حسن و حسین علیهم السّلام را نزد خود خواند و به خدای متعال عرض کرد:
((اللّهم هؤ لاء اهل بیتی فاذهب عنهم الرجس و طهّرهم تطهیراً(۱)
خداوندا! اینان اهل بیت منند، پس از آنان رجس را دور و آنان را پاک و مطهر بگردان ))
((حافظ حسکانی حنفی نیشابوری)) در کتاب ((شواهد التنزیل لقواعد التفضیل))،(۲) بیش از دویست طریق و روایت ذکر می‌کند که آیه مبارکه فقط شامل وجودمبارک رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السّلام می‌شودوبس.
((ابن حجر)) در کتاب معروف خود، ((صواعق)) میگوید:
اکثر مفسرین بر آنند که این آیه در شأن علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السّلام نازل شده است ؛ چون ضمیر ((عنکم)) مذکر است.(۳)
مسلم نیشابوری در کتاب صحیح خود، معروف به صحیح مسلم، در باب فضایل حسنین علیهماالسّلام از صفیه بنت شیبه از عایشه روایت می‌کند که گفت:
((خرج النبیُّ صلّی اللّه علیه و آله غداةً و علیه مرط مرحَّل، من شعر اسود. فجاء الحسن بنُ علی فادخله ثمّ جاء الحُسَیْنُ فدخل معه. ثمّ جاءت فاطمة فادخلها. ثمّ جاء علیُّ فادخله. ثمّ قال: (إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ اءَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا)).(۴)
((یک روز صبح پیامبر صلّی اللّه علیه و آله برخاست، در حالی که آن حضرت کساء و عبایی بافته شده از پشم سیاه بر دوش مبارک داشت پس حسن بن علی بر آن حضرت وارد شد، حضرت او را به زیر عبا برد، بعد حسین وارد شد و با آن حضرت به زیر عبا رفت، آنگاه فاطمه بر وی داخل گردید، حضرت او را نیز به زیر عبا برد و سپس علی علیه السّلام آمد، حضرت او را نیز داخل عبا برد و فرمود: خداوند، اراده فرموده است که تنها از شما اهل بیت، رجس و پلیدی را دور گرداند و شما را پاک و مطهر نماید))
این حدیث را حاکم، بیهقی و ابن جریر نیز نقل می‌کنند(۵)، حاکم بعد از نقل حدیث میگوید: این حدیث به شرط بخاری و مسلم صحیح است.(۶)
سیوطی در الدر المنثور(۷) در ذیل آیه مبارکه تطهیر روایت فوق را ذکر نموده میگوید: ابن ابی شیبه و احمد و ابی حاتم، نیز این روایت را نقل نموده اند.
ترمذی از عمر بن ابی سلمه، ربیب رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و به سند دیگر از شهر بن حوشب از ام سلمه نقل می‌کند که وقتی این آیه نازل شد، پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السّلام را نزد خود خوانده، آنان را با کسا (عبا) پوشانید. بعد خطاب به خدای متعال عرض کرد:
((اللهم هؤ لاء اهل بیتی و خاصتی اذهب عنهم الرجس و طهّرهم تطهیرا)).(۸)
((پروردگارا! ایشان اهل بیت و خواص من هستند پس رجس را از آنان دور کرده و پاک و مطهرشان بگردان)).
ترمذی به سند خودش از انس بن مالک نقل می‌کند که حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله شش ماه متصل وقتی برای نماز صبح از منزل بیرون می‌آمد، به در خانه فاطمه علیها السّلام که می‌رسید، می‌فرمود: ((الصلاة یا اهل البیت انّما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیراً))(۹)
((ای اهل بیت! موقع نماز است، خداوند اراده فرموده است که شما را از رجس و پلیدی پاک و مطهر بگرداند.))
حاکم به سندش از ام سلمه زوجه پیامبر صلّی اللّه علیه و آله روایت می‌کند که گفت: این آیه در خانه من نازل شد، پس پیامبر صلّی اللّه علیه و آله کسی را فرستاد دنبال علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السّلام وقتی همه جمع شدند، خطاب به خداوند عرض کرد: ((خدایا! اینها اهل بیت من هستند))، ام سلمه میگوید: عرض کردم، آیا من از اهل بیت نیستم، پیامبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود: تو انسان خوبی هستی و عاقبت تو نیکوست، اما ایشان اهل بیت من هستند(۱۰)
حاکم بعد از نقل این حدیث میگوید: این حدیث به شرط بخاری صحیح است.
سیوطی در الدرالمنثور(۱۱) در ذیل آیه مبارکه، از ام سلمه روایت می‌کند که گفت: این آیه در خانه من نازل شد، و در خانه هفت نفر بودند، جبرییل، میکاییل، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم السّلام و من نزدیک درب خانه بودم، عرض کردم: یا رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله! من از اهل بیت شما نیستم، فرمود تو عاقبت نیکو داری و از همسران نبی هستی.
هیثمی از ابی برزه نقل می‌کند که گفت: هفده ماه با پیامبر صلّی اللّه علیه و آله نماز خواندم، هروقت که آن حضرت صلّی اللّه علیه و آله از منزل خارج می‌شد، می‌آمد پشت در منزل فاطمه علیها السّلام ومی فرمود: ((الصلاة علیکم انّما یرید اللّه لیذهب...))(۱۲) (۱۳)
پی‌نوشت‌ها:
۱- الاستیعاب بهامش الاصابه، ج ۳، ص ۳۷.
۲- همان، ج ۲، ص ۱۸ - ۱۴۰.
۳- الصواعق المحرقة، ط مصر، ص ۱۴۱.
۴- صحیح مسلم، شرح نووی، ج ۱۵، ص ۱۹۴.
۵- مستدرک الصحیحین، ج ۳، ص ۱۴۷. سنن، ج ۲، ص ۱۴۹. تفسیر ابن جریر، ج ۲۲، ص ۵.
۶- یعنی مطابق نقل بخاری و مسلم و از طریق آن دو نفر صحیح است.
۷- الدر المنثور، ج ۵، ص ۱۹۸.
۸- ترمذی، صحیح، ج ۵، ص ۳۰، ۳۲۸ و۳۶۰، ش ۳۲۵۸، ۳۸۷۵ و۳۹۶۳.
۹- ترمذی، صحیح، ج ۵، ص ۳۱، ش ۳۲۵۹.
۱۰- مستدرک الصحیحین، ج ۲، ص ۴۱۶.
۱۱- ج ۵، ص ۱۹۸.
۱۲- مجمع الزواید، ج ۹، ص ۱۱۹. ضمناً در صفحات ۱۲۱، ۲۰۶ و ۲۰۷ هم مطالبی که دال بر مدعای ماست نقل می‌کند.
۱۳- از جمله محدثین و مؤ لفینی که این احادیث را نقل کرده اند، می‌توان احمد بن حنبل در مسند، ج ۱، ص ۵۴۴، ش ۳۰۵۲ وج ۵، ص ۷۹، ش ۱۶۵۴۰ و ج ۷، ص ۴۱۵، ش ۲۵۹۶۹. نسایی در خصایص، ص ۳ و خطیب بغدادی در تاریخ بغداد، ج ۱۰، ص ۲۷۸.ابن عساکر شافعی در تاریخ دمشق در ترجمه علی علیه السّلام، ج ۱، ص ۲۵۰، ح ۳۲۰. ابن صباغ مالکی در الفصول المهمة، ص ۲۶. ذهبی در میزان الاعتدال، ج ۲ ص ۳۸۱، ش ۴۱۵۴، و غیر ایشان را نام برد.
چنانچه اختصاص این آیه مبارکه به پنج تن آل عبا یعنی پیامبر صلّی اللّه علیه و آله، علی، فاطمه، حسن و حسین، در کتابهای الریاض النضرة، ج ۲، ص ۲۴۸. مسند ابی داوود طیالسی، ج ۸، ص ۲۷۴. اسدالغابة، ج ۴، ص ۲۹ و ج ۳، ص ۴۱۳. مشکل الا ثار، ج ۱، ص ۳۳۲، ۳۳۳، ۳۳۶ و ۳۳۸. شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۳۳. ینابیع المودة، ص ۲۲۹. فراید السمطین، ج ۲، ص ۲۲، ح ۳۶۴. مناقب خوارزمی، ص ۶۱ و غیر اینها از کتب دیگر ذکر شده است.
/
سایت فطرت
